Men gan cao là bệnh lý không còn xa lạ với nhiều người và ngày càng có xu hướng tăng hiện nay. Tình trạng này phổ biến ở những người thường xuyên sử dụng rượu bia. Vậy tại sao uống rượu bia nhiều khiến men gan tăng cao? Làm gì để phòng ngừa hiệu quả? Bài viết sau đây sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc trên.
Mục lục
Men gan cao là gì?
Men gan hay còn có tên gọi là enzyme xúc túc có vai trò hỗ trợ và đẩy nhanh các phản ứng sinh hóa trong cơ thể. Men gan do tế bào gan sản xuất ra, khi tế bào gan chết đi do quá trình lão hóa có một lượng men gan được phóng thích vào máu. Thông thường men gan có 4 loại chính bao gồm:
- Phosphatase kiềm, kí hiệu là ALP, bình thường ở mức 30 – 115 U/L với cả nam và nữ.
- Aspartate transaminase, kí hiệu là AST, bình thường ở mức thấp hơn 40 U/L.
- Gamma – glutamyl transpeptidase, kí hiệu là GGT, bình thường ở mức dưới 60 U/L với nam và 7 – 32 U/L với nữ.
- Alanine transaminase, kí hiệu là ALT, bình thường thấp hơn 37 U/L với nữ và 40 U/L với nam.
4 loại men gan này có vai trò quan trọng trong hoạt động của tế bào gan cũng như sức khỏe của chúng ta. Khi tế bào gan bị tổn thương, nồng độ men gan thường tăng cao. Khi nồng độ men gan vượt quá ngưỡng bình thường, nó cũng gây tác dụng ngược lại dẫn tới tổn thương tế bào gan.
Men gan cao là dấu hiệu cho thấy gan đang gặp phải tổn thương. Men gan tăng càng cao, mức độ tổn thương tại gan càng nặng nề. Tuy nhiên, các dấu hiệu men gan cao thường không rõ ràng, phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này và mức độ của men gan. Một số người bệnh có thể xuất hiện dấu hiệu rối loạn tiêu hóa, chán ăn, ngứa da… nhưng không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác.
Men gan cao được phân chia thành 3 mức độ:
- Mức độ nhẹ: Chỉ số men gan tăng cao 1 – 2 lần so với bình thường
- Mức độ trung bình: Chỉ số men gan tăng cao 2 – 5 lần so với mức bình thường.
- Mức độ nặng: Chỉ số men gan tăng cao > 5 lần so với mức bình thường.
Có nhiều nguyên nhân khiến men gan tăng cao như viêm gan virus, bệnh sốt rét, chế độ ăn uống,… Men gan tăng cao do rượu bia là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến gan bị tổn thương. Vậy tại sao uống nhiều rượu bia khiến men gan tăng cao?
Men gan tăng cao do uống rượu bia?
Gan được ví như cơ quan thải độc của cơ thể, là nhà máy chính của việc chuyển hóa còn. Mọi chất độc khi vào cơ thể đều được xử lý bởi gan. Một trong những nguyên nhân thường gặp khiến men gan tăng cao do uống rượu bia, đặc biệt là rượu tự pha, tự nấu. Do chất độc hại cho gan nhiều khiến tế bào gan bị tổn thương nặng hoặc tế bào gan bị hủy hoại. Điều này khiến men gan bị tăng lên một cách đáng kể.
Lượng men gan tăng trong máu người uống rượu tùy thuộc liều lượng rượu vào máu và chất lượng của loại rượu sử dụng. Lượng men gan trong máu do gan bị tổn thương bởi rượu thì loại AST thường cao từ 2 – 10 lần, trong khi đó lượng ALT tăng ít.
Khi uống rượu bia, chất cồn được hấp thu nhanh chóng vào máu và niêm mạc dạ dày, ruột. Chỉ có khoảng 10% lượng cồn được đào thải ra ngoài qua đường hơi thở, mồ hôi, nước tiểu. Còn 90% còn lại đi thẳng qua gan khiến gan bị nhiễm độc nặng nề, từ đó gây hại cho cơ thể. 90% còn lại sẽ đi thẳng tới gan. Tại đây, cồn sẽ được các tế bào gan xử lý, tiến hành khử độc trước khi được thải ra ngoài.
Tuy nhiên, khả năng khử độc của gan có hạn, các tế bào khỏe mạnh của gan chỉ có thể lọc được một lượng cồn hạn định trong một giờ. Nếu nồng độ cồn nạp vào cơ thể quá cao đòi hỏi phải mất nhiều thời gian nữa để xử lý chúng. Đó là với lá gan khỏe mạnh bình thường, nhưng với lá gan bị suy yếu do bệnh lý hoặc lạm dụng rượu bia kéo dài thì khả năng lọc và thải độc của gan bị suy giảm đi nhiều.
Nếu tế bào gan bị hoạt động quá tải, cồn trong rượu bia chuyển hóa thành acetaldehyde nhưng lại không tiếp tục chuyển thành acid acetic. Khi đó, acetaldehyde tích tụ sẽ là chất rất độc không chỉ cho gan mà còn độc thần kinh, thị giác, dạ dày, hệ tiêu hóa…
Các chất độc ứ đọng lại trong gan ngày càng nhiều phá hủy tế bào gan nặng nề. Khi tế bào gan bị hủy hoại hàng loạt khiến men gan tăng cao, gây viêm gan cấp, hôn mê gan và nguy hiểm đến tình mạng. Bên cạnh đó, men gan cao nếu không được điều trị sẽ dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, thậm chí ung thư gan.
Các bác sĩ lưu ý, bất cứ loại rượu nào kể cả rượu trắng, rượu ngâm thuốc bổ… đều là gánh nặng cho gan. Bởi rượu được đẩy vào liên tục sẽ khiến gan quá tải, mệt mỏi, suy yếu làm men gan tăng cao và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan.
Dấu hiệu tăng men gan do rượu bia
Men gan tăng do rượu bia là dấu hiệu cảnh báo tế bào gan đang bị viêm hoặc hoại tử hàng loạt. Nếu không có biện pháp kiểm soát tốt dễ tiến triển thành viêm gan, xơ gan, thậm chí nguy hiểm hơn là ung thư gan. Khi bị men gan cao có thể gặp một vài dấu hiệu như:
- Đau hạ sườn phải.
- Mẩn ngứa.
- Rối loạn tiêu hóa
- Chán ăn…
Nhưng các biểu hiện thường không rõ ràng và rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác.
Thông tin chi tiết: Các dấu hiệu cảnh báo men gan cao
Men gan cao nguy hiểm như thế nào?
Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, men gan cao kéo dài nhiều ngày có thể để lại hậu quả nguy hiểm như:
Làm giảm tuổi thọ: Với AST trị số tăng gấp đôi sẽ tăng 32% nguy cơ tử vong, nếu trị số này tăng hơn gấp đôi thì nguy cơ tử vong sẽ lên đến 78%. Với ALT, trị số tăng gấp 2 lần nên sẽ làm tăng 21% nguy cơ tử vong. Khi trị số này tăng hơn gấp đôi thì nguy cơ tử vong lên tới 59%.
Biến chứng xơ gan, u gan: Nếu men gan cao kéo dài mà không được điều trị sớm có thể gây ra nhiều biến chứng như xơ gan, u gan, ung thư gan…
Cảnh báo bệnh lý nguy hiểm: Men gan cao là một trong những dấu hiệu vấn đề sức khỏe như viêm gan, xơ gan do rượu, gan nhiễm mỡ, viêm cơ, viêm thận mãn, viêm túi mật, nhồi máu cơ tim, động kinh…
Đọc thêm chi tiết: Men gan cao nguy hiểm như thế nào?
Điều trị, phòng ngừa biến chứng men gan cao do rượu bia
Trước tình trạng men gan tăng cao do sử dụng rượu bia, nhiều người có thói quen tự mua các sản phẩm “mát gan, hạ men gan” trong khi chưa được kiểm chứng khoa học về tác dụng nên có thể dẫn tới những nguy hại cho gan. Nhiều báo cáo cho thấy, có những trường hợp do dùng thuốc tùy tiện mà dẫn tới suy gan cấp. Tiên lượng cho bệnh nhân suy gan cấp do phản ứng thuốc khá trầm trọng, 60 – 80% nguy cơ tử vong.
Nguy hiểm hơn, nhiều trường hợp men gan hạ nhưng không đồng nghĩa là bệnh gan đã khỏi. Ví dụ như trường hợp viêm gan trên bệnh nhân có hội chứng ure huyết cao, men gan giảm là do được chuyển hóa nhanh chứ không hẳn gan đã được hồi phục hoặc do lọc máu liên tục nên men gan được thải hết ra ngoài trong khi tế bào gan vẫn bị hủy hoại nặng nề…
Do đó, các chuyên gia nhận định để giải tỏa nỗi lo men gan tăng cũng như phòng tránh các bệnh lý nguy hiểm về gan cần hạn chế rượu bia, thay đổi chế độ ăn uống, nghỉ ngơi hợp lý để tác động trực tiếp vào cơ chế sinh bệnh bằng cách kiểm soát hoạt động của tế bào Kupffer, từ đó tạo điều kiện giúp tế bào gan hư tổn được phục hồi. Cụ thể:
Hạn chế rượu bia: Rượu bia là yếu tố khiến men gan tăng cao, điều quan trọng nhất để cải thiện men gan cao chính là từ bỏ rượu bia. Với người nghiện rượu, cần bắt đầu giảm bớt lượng rượu trong tuần dần dần.
Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh:
- Bổ sung nhiều rau xanh: Nhằm cung cấp nguồn vitamin và chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, giúp gan khỏe mạnh hơn, giảm lượng máu trong gan. Một số loại rau tốt cho cơ thể như cải xanh, bắp cải, rau bina…
- Thực phẩm giàu tính oxy hóa: Giúp men gan luôn ổn định, chức năng gan hoạt động tốt hơn, ví dụ như củ cải đường, hạt dẻ, bơ…
- Hạn chế các thực phẩm có hại cho gan như đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, đồ cay nóng, nhiều gia vị, đồ uống có ga…
- Tránh xa các thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp, nhiều chất béo và có đường vì chúng sẽ tạo gánh nặng cho gan.
Đọc chi tiết: Men gan cao nên ăn gì và kiêng gì?
Thay đổi lối sống:
- Tập thể dục hàng ngày: Thể dục thể thao thường xuyên rất tốt cho sức khỏe, hỗ trợ chức năng gan hoạt động hiệu quả hơn. Hãy đi bộ mỗi ngày hoặc tập 15 – 20 phút để cải thiện sức khỏe.
- Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ có vai trò quan trọng đối với sức khỏe, giúp gan được nghỉ ngơi và đào thải độc tố. Bạn hãy đi ngủ đúng giờ và đủ giấc để đảm bảo sức khỏe tốt nhất nhé.
- Tinh thần thoải mái: Hạn chế stress, căng thẳng, cần có tinh thần lạc quan, vui vẻ mỗi ngày.
Giảm béo (nếu béo phì): Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc men gan cao. Do đó, khi chỉ số cơ thể dư thừa bạn hãy thực hiện giảm cân và giữ trọng lượng ở mức khỏe mạnh để tốt cho sức khỏe, kiểm soát men gan.
Uống đủ nước: Bổ sung đủ nước cho cơ thể 2 – 2,5 lít nước mỗi ngày hỗ trợ chức năng gan hoạt động hiệu quả hơn nhằm đào thải các chất độc hại ra ngoài cơ thể. Hãy uống cốc nước ấm sau khi thức dậy hoặc sau khi ăn.
Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ: Không tự ý mua thuốc về điều trị, hãy sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Bởi một số loại thuốc khi sử dụng có thể gây tổn thương gan. Nếu dùng lâu dài cần trao đổi cụ thể với bác sĩ, đặc biệt là thuốc giảm đau. Thận trọng khi dùng các loại thực phẩm chức năng.
Thăm khám sức khỏe định kỳ: Bạn cần thăm khám sức khỏe định kỳ nhằm tầm soát bệnh lý gan mật mỗi 3 – 6 tháng là việc làm cần thiết.
