Gan được coi như nhà máy chống độc cho cơ thể, mọi chất độc hại khi vào cơ thể đều được xử lý ở gan. Do đó, tế bào gan luôn phải chịu tác động của những tác nhân độc hại. Men gan tăng cao khi nồng độ men gan vượt quá giới hạn bình thường, phá hủy các tế bào gan. Vậy men gan tăng cao có nguy hiểm không? Cùng tham khảo những thông tin sau đây.
Mục lục
Men gan cao là gì?
Men là các chất xúc tác hóa học nhằm đẩy nhanh các phản ứng trong cơ thể. Men gan có 4 loại chính: Phosphatase kiềm (ALP), Aspartate transaminase (AST), Alanine transaminase (ALT) và Gamma – glutamyl transpeptidase (GGT). Những loại này còn được gọi là enzyme xúc tác trong gan.
Khi tế bào gan bị tổn thương khiến nồng độ các enzyme xúc tác này tăng cao, hòa tan vào máu tạo nên nồng độ men gan nhất định. Vì một nguyên nhân nào đó, nồng độ men gan vượt quá giới hạn tiêu chuẩn khiến tế bào gan bị tổn thương.
Nồng độ men gan trong máu có vai trò quan trọng giúp bác sĩ dự đoán và xác định được các vấn dề liên quan tới gan. Nồng độ men gan trong máu được coi là bình thường nếu:
- Chỉ số AST ở mức bình thường từ 20 – 40UI/L
- Chỉ số ALT bình thường từ 20 – 40 UI/L
- Chỉ số GGT bình thường từ 20 – 40 UI/L
- Chỉ số ALP bình thường từ 30 – 11 UI/L
Nồng độ men gan tăng cao trong máu được chia thành nhiều mức khác nhau, cụ thể:
- Ở mức độ nhẹ: Men gan tăng từ 1 – 2 lần so với mức bình thường.
- Ở mức độ trung bình: Men gan tăng từ 2 – 5 lần so với mức bình thường.
- Ở mức độ nặng: Men gan tăng hơn 5 lần so với bình thường.
Thông tin chi tiết: Men gan cao là gì?
Nguyên nhân gây nên men gan tăng cao
Có nhiều nguyên nhân khiến men gan tăng cao, điển hình như:
Viêm gan siêu vi: Đây là nguyên nhân phổ biến khiến nồng độ men gan tăng cao đột biến. Có 5 loại virus gây viêm gan là A, B, C, D, E, các virus này xâm nhập vào cơ thể, phá hủy tế bào gan gây tổn thương gan nghiêm trọng.
Bệnh lý khác về gan: Viêm gan do rượu, xơ gan, viêm gan tự miễn, ung thư gan… khiến men gan tăng cao.
Bệnh sốt rét: Trong bệnh sốt rét, đặc biệt là sốt rét ác tính, men gan cũng có thể tăng cao. Vì khi đó các tế bào gan và thận bị tổn thương.
Tác dụng phụ của thuốc: Nhiều người có thói quen tự ý sử dụng thuốc kháng sinh, kháng viêm hay thuốc giảm đau… Các loại thuốc này khi vào cơ thể đều được chuyển hóa tại gan. Khi tự ý sử dụng hay lạm dụng dùng thuốc khiến gan bị quá tải, gây tổn thương gan.
Chế độ ăn uống: Men gan tăng có thể do hấp thụ 1 phần độc tố chứa trong thực phẩm. Khi ăn các loại thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, bị nấm mốc hay chưa chất bảo quản hay dư thừa lượng thuốc bảo vệ, chứa độc tố khiến lá gan phải hoạt động nhiều hơn để xử lý và loại bỏ các chất thải. Điều này khiến các tế bào gan bị tổn thương, bị chết gây tăng men gan, viêm gan thậm chí là ung thư gan.
Uống rượu, bia: Rượu bia là nguyên nhân thường gặp khiến men gan tăng. Rượu bia hủy hoại tế bào gan và khiến men gan tăng lên. Các chất kích thích, chứa nồng độ cồn cao sẽ làm tổn thương và khiến chức năng gan suy giảm.
Do bệnh lý: Một số bệnh lý khác cũng có thể gây men gan cao như suy tim, viêm tụy, đái tháo đường, bệnh đường mật… khiến quá trình chuyển hóa tế bào gan bị ảnh hưởng dẫn đến men gan tăng cao.
Men gan cao dẫn đến nhiều nguy hại
Men gan cao phản ánh tình trạng tế bào gan đang bị tổn thương. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, men gan tăng cao lâu dài có thể gây ra nhiều hậu quả nguy hiểm như:
Giảm tuổi thọ: Khi AST có trị số tăng gấp đôi sẽ tăng 32% nguy cơ tử vong. Và nếu trị số tăng hơn gấp đôi thì nguy cơ tử vong sẽ lên tới 78%. Chỉ số ALT tăng gấp đôi làm tăng nguy cơ tử vong lên 21%, khi trị số tăng hơn gấp đôi thì nguy cơ tử vong lên 59%.
Dấu hiệu cảnh báo bệnh lý: Men gan tăng cao là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý như viêm gan, xơ gan, viêm túi mật, ung thư gan… Người bệnh cần phát hiện sớm và thăm khám kịp thời nhằm tìm ra nguyên nhân gây men gan cao. Nếu để lâu dài bạn có thể bỏ lỡ giai đoạn điều trị bệnh tốt nhất khiến bệnh tiến triển nặng hơn, khó điều trị.
Biến chứng xơ gan, u gan… : Nếu men gan tăng cao kéo dài mà không được điều trị đúng cách có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm như xơ gan, u gan, ung thư gan…
Xem chi tiết: Men gan cao uống thuốc gì?
Phòng ngừa men gan cao tại nhà
Men gan cao thường không có dấu hiệu rõ rệt nên khi phát hiện bệnh đã ở mức độ nghiêm trọng gây ảnh hưởng tới sức khỏe, thậm chí tử vong. Để giảm nguy cơ trên, bản thân mỗi người cần có ý thức bảo vệ sức khỏe lá gan bằng việc:
Bổ sung nhiều rau xanh và chất xơ: Rau xanh đảm bảo cung cấp hàm lượng vitamin và chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, giúp bạn khỏe hơn và giảm lượng mỡ trong gan. Một số loại rau xanh tốt cho gan như bắp cải, rau bina, cải xanh… Thực phẩm giàu chất xơ có tác dụng phá vỡ cholesterol và kiểm soát hàm lượng men gan khá hiệu quả. Chất xơ giúp tăng lượng mật sinh ra ở gan và giảm chất béo trong cơ thể.
Bổ sung nhiều rau xanh, chất xơ, thực phẩm giàu vitamin C… vào thực đơn ăn uống hàng ngày nhé.
Các thực phẩm có tính oxy hóa: Thực phẩm trên không làm giảm nồng độ men gan nhưng giữ cho men gan ở mức ổn định, giúp gan hoạt động tốt hơn. Một số thực phẩm giàu tính oxy hóa như củ cải đường, hạt dẻ, bơ…
Thực phẩm giàu vitamin C: Là chất cần thiết giúp tăng sức đề kháng cho cơ thể, giúp các tế bào gan được hồi phục, men gan giảm. Một số thực phẩm giàu vitamin C như cam, bưởi, quýt, chanh,… Không nên sử dụng đồ uống có chứa đường.
Giảm cân nếu béo phì: Bởi béo phì thường có nguy cơ cao bị men gan tăng. Chính vì vậy, giảm cân để tốt cho sức khỏe và kiểm soát men gan.
Tập thể dục hàng ngày: Thể dục thường xuyên mỗi ngày sẽ giúp sức khỏe tốt, hỗ trợ chức năng gan. Bạn có thể đi bộ hàng ngày, tập thể dục từ 10 – 15 phút/lần.
Bổ sung đủ nước: Uống đủ nước mỗi ngày giúp gan đào thải các chất thải hiệu quả. Bạn hãy uống nước khi thức dậy, sau khi ăn… để giúp chức năng gan hoạt động trơn tru.
Hạn chế sử dụng rượu bia và các chất kích thích: Bởi chúng là chất phá hủy gan khiến gan bị tổn thương nhiều. Vì vậy, để phục hồi lại men gan, bạn nên hạn chế hoặc bỏ các loại đồ uống này.
Không nên thức khuya và làm việc nặng nhọc để giảm tải gánh nặng cho gan. Ngủ đúng giờ và đủ giấc giúp gan có thời gian nghỉ ngơi, hồi phục lại sau ngày làm việc mệt mỏi.
Sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ, không sử dụng thuốc acetaminophen và ibuprofen khi sử dụng gây tổn thương gan. Thời gian sử dụng lâu dài, vì vậy cần trao đổi rõ ràng với bác sĩ.
Ngủ đúng giờ, làm việc nhẹ nhàng để giảm gánh nặng cho gan.
Thông tin chi tiết: Men gan cao nên ăn gì kiêng gì?
Cần tới cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám và làm xét nghiệm nếu có các dấu hiệu như:
- Đau âm ỉ vùng hạ sườn phải.
- Buồn nôn, chán ăn, người mệt mỏi.
- Ngứa da, vàng da.
- Phân nhạt màu.